ÇEVGAN (ÇÖĞEN) SPORU

Tarihi milattan önceye dayanan bir Türk sporu olan çevgan, pek bilmediğimiz uzak kaldığımız ve bir çoğumuzun unuttuğu Türk savaş sporudur. Çevgan (Çöğen); Tarihi milattan öncesine dayanan, Orta Asya Türkleri tarafından at üzerinde oynanan bir tür savaş oyunudur.

Oyun; geniş bir alanda, iki takım halinde ayrılmış atlıların, ellerindeki ağaçtan sopalarla keçi derisinden yapılmış topu, karşı tarafın kalesine atmaları esasına dayanmaktadır.Kâşgarlı Mahmud'un Divânı Lügati't-Türk'te de bahsettiği oyunun amacı aynen ciritte olduğu gibi kişinin at üzerinde hareket kabiliyetlerini geliştirmesini sağlamak, savaşa hazırlamaktır.

Orta Asya'daki Türklerin yanı sıra batıya göçen Türklerde bu oyunu oynamaya devam etmişlerdir. Örneğin Osmanlı Devleti zamanında da Çevgan oynandığı Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde bahsedilmektedir. Günümüzde Türki Cumhuriyetlerde kural ve oynanış itibariyle Çevgana benzeyen Gökbörü (Kökpar) halen oynanmaktadır.

Çevgan, tarihi süreç içinde Polo adıyla İngilizler vasıtasıyla dünyaya yayılmıştır.

Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde bildirdiğine göre, Osmanlı Türklerinde de oynanırdı. Osmanlılar, Çevgan oyununu oynamak için bir meydanın iki tarafına kale yerine mermerden iki sütun dikerlerdi. At üstündeki oyuncular iki gruba ayrılır her grup kendi sütunu arkasında yer alırdı. Meydanın ortasına, ağaçtan, adam başı büyüklüğünde bir top konurdu. Oyun esnasında Mehterhane takımı davullarıyla çalmaya başlar. Bunun arkasından her taraftan birer atlı çıkıp topu, çevgan adını verdikleri ucu eğri sopalarla sürükleyerek kendi kalesine doğru götürmeye çalışır, bu sırada diğer süvariler de ikişer ikişer karşılıklı olarak kendi arkadaşlarının yardımına koşarlar ve topu kendi taraflarına çevirmeye çalışırlardı. Hangi taraf topu kendi kalesine daha çok atarsa o taraf kazanırdı. Terbiye edilmiş atlarla oynanan oyun, oldukça tehlikeli olup, topun at veya süvariye çarpması, kolol ve ayakların kırılmasına sebeb olurdu. Ancak beden hareketleri yönüyle savaş kabiliyetini arttırması bakımından oynanır, sürek avları gibi bir nevi savaş hazırlığı sayılırdı. 

Mehterhane takımlarında kullanılan çatal başlıklı ve etrafı zincir ve çıngıraklarla donatılmış saplı aletlere de çevgan adı verilirdi. Ordu yürüyüş halindeyken mehterin en önünde taşınır, sapı yere vurularak çalınır, yürüyüşün temposu buna göre ayarlanırdı. 

Türklerin atı evcilleştiren ilk millet olması ata binme kabiliyetlerinin gelişmesinde bu sporun önemli bir etkisi vardır. Sporla ilgilenen insanların bir çoğu İngilizin ''polo''sunu bilir de öz kültürümüzden biri olan bu sporu TDK'nın açıklamasıyla ''iki ucu eğri sopa'' olarak biliriz sanıyorum bir çoğumuz bilmeyiz. kısacası;

BİR NAL BİR ATI BİR AT BİR YİĞİDİ BİR YİĞİT BİR DEVLETİ KURTARIR 

ÖZÜMÜZE SAHİP ÇIKALIM GOMŞULARINDA KALMASIN 
                                                                                                                                  .....ben kısaca kd